Kendi dillerinde Abaza, Rusça da Abazini. Abazaların çoğu Karaçay-Çerkes özerk bölgesinde büyük ve küçük Zelençuk ,Kuban ve Kuma nehirlerinin yukarısında yaşarlar.Adige vilayetinin doğu kısımlarındada bir miktar Abaza vardır.
TARİH
Abazalar kuzeybatı kafkasyanın yerli halkıdır.Bunlar ilk olarak Tuapse civarında bu günkü Abhazya'nın biraz kuzeyinde karadeniz kıyısı boyunca yerleşmişlerdi. 14.ve 16. yy.lar arasında bu günkü yaşadıkları bölgeye göç ettiler.ancak çok az bir kısmı 1864'e kadar eski yaşadıkları bölgede kaldılar.Karadenizin doğu kıyısında yaşayan diğer insanlar gibi Abazalar da ilk yıllarda hristiyanlığı kabul ettiler İslamı kabulleri ise batıya göç ederek Nogaylar ve diğer müslümanların nüfuzu altına girdiklerinde gerçekleşti.Abazaların bir kısmı 17.yy.da islamı kabul etmelerine rağmen hristiyanlık bir müddet daha taraftar bulmuş ve sonunda 19.yy. ortalarında abazaların tamamı müslüman olmuşlardır.Abazalar arasında iki büyük kabile vardır Tapanta (ovada oyuranlar) ve Şkaraua(dağlık bölgede oturanlar). Şeyh Şamil'in liderliğinde 1834-1859 yılları arasında devam eden mürid direnişleri sırasında Tapanta kabilesi genellikle rus tarafını tutarken Şkaraua Şamil'i desteklemiştir.Müridler yenilince binlerce Şkaraua mensubu Türkiye'ye göç etmiştir. en kalabalık göç ise 1862-64 sürgünü sırasında olmuştur.1926 nüfus sayımında Abaza kavramı hiç kullanılmamıştır.Bölgesel Dağılım :% Nüfusun 82.2 si karaçay-çerkes'te,% 2.2 si eski sscb'nin diğer bölgelerinde yaşamaktadır.Fakat Abhaz Cumhuriyetinin ilanından sonra bir kısmı buraya yerleşmiş isede kesin sayı bilinmemektedir. Kent -Kırsal Dağılımı :Nüfusun % 87.9 u kırsal kesimde , % 12.1'i kentlerde yaşar Okuma yazma oranı :% 99'un üzerindedir. fakat bunların eğitim durumlarına dair detay bilgiler mevcut değildir. DİL Abazaca kafkas dillerinin kuzey-batı gurubuna dahil olup abhaz-adige alt gurubundandır.Abazaca ve abhazca o kadar içiçe girmişlerdirki nerede ise aynı dilin lehçeleri olarak telakki edilebilirler.Ancak sovyet döneminde ayrı edebiyat dilleri olarak geliştirilmişlerdir. Abaza dilinin abazaların yaşadığı iki ana coğrafi bölgeden kaynaklanan iki lehçesi vardır.(tapanta ve şkaraua) ancak bu gün kafkasyada yaşayanların çoğunluğu tapanta abazalarıdır vew edebi dil bunların lehçesi üzerine inşa edilmiştir.İki ünlü ve yetmişin üzerinde ünsüz harfi ile Abaza dili oldukça zor bir fonolojik yapıya sahiptir.Ve eski sovyetlerde konuşulan yüzden fazla dilin fonetiği en zor olanı olarak kabul edilmektedir.İlk olarak 18.yy.da akademik çalışma konusu olmasına rağmen Abaza dili üzerine ciddi ve detaylı çalışmalar ancak yakın zamanda yapılabilmiştir.
EĞİTİM
Abazalar yaşadıkları bölgelerde Abazaca seçmeli ders olarak okutulmakta,temel eğitim rusça yapılmaktadır.ve yine abaza dilinde sınırlı sayıda yayın mevcuttur fakat bunların hiç biri bilimsel veya teknik ders kitabı niteliğinde değildir. 1922-23 yıllarında Abaza alfabesi oluşturuluncaya kadar abazaca yazı dil değildi. bu tarihten öncesi sadece trankripsiyon şeklinde yazılıyordu. 1933-1938 yılları arasında latin harfleri , 1938 yılından sonra ise kiril harfleri kullanılmaktadır
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder