6 Eylül 2010 Pazartesi

.
.
.

WWW.CERKES.NET

.
.
.




ÇERKES KİMDİR?

Çerkes, Türkiye'de bilinen kullanımı ile Çerkez, isminin kökeni ve günümüzdeki kullanılan anlamları konusunda fikir ayrılıkları bulunmaktadır. Buna göre;

1. Çerkes, Kafkasya'nın yerli halkı olan Adigelerdir.

2. Çerkes, Kafkasya'nın yerli halkı olan ve aynı kökenden gelen Adige ve Abhaz halklarıdır.

3. Çerkes, Kafkasya'daki halklardan Adigeler, Abhazlar, Çeçenler, Dağıstanlılar, Osetler, Karaçaylar ve Balkarlar'a verilen bir üst kimliktir.

Bu düşüncelerden en yaygın olanı Çerkes isminin Adige Halkı'na verilen bir ad olduğudur. Kafkasya'daki kullanımı itibari ile de Çerkes kelimesi Adigeler'i temsil etmektedir.

Yukarda da değindiğimiz gibi yüklenen anlam dışında kelime kökeni konusunda da tartışmalar bulunmaktadır. Bunlardan en yaygın olanı ve kabul göreni ise M.Ö 6.yüzyılda Batı Kafkasya'da Karadeniz kıyısında yaşayanlara Yunanlılar tarafından verilmiş olan "Kerket" kelimesinden geldiği yönündedir. Kerket kelimesinin bazı farklı kullanış biçimleri Serset, Kirkes, Kirke, Kirkas şeklinde olup, "Kasların önderi" anlamına gelmektedir. Kas kelimesi de o dönemki halka verilen isimdir.
.
.
.

WWW.CERKES.NET

.
.
.





Kafkasya Neresidir?

Kafkasya denildiğinde, Karadeniz ile Azak Deniz'inin doğu kemsini ayıran Anapa Yarımadası'ndan başlayarak Hazar Denizi kıyısındaki Apşeron Yarımadası'na ulaşan Büyük Kafkas Dağları ve bu dağların iki yanında uzanan topraklar kastedilir.

Kafkas dağlarının ikiye ayırdığı Kafkasya’nın güneyinde Gürcistan ve Azerbaycan ülkeleri yer alır. Bu bölgeye çeşitli kaynaklarda Traskafkasya da denilmektedir.

Kuzey de yer alan ve Rusya’nın hakimiyeti altında bulunan Kuzey Kafkasya olarak bilinen bölgede ise Adigey , Abhazya , Karaçay-Çerkes ,Kabardey-Balkar , Kuzey Osetya , Güney Osetya , İnguşetya, Dağıstan ve Çeçenistan yer alır.


Genellikle dağlık bir bölge olan Kafkasya, topografik açıdan çok farklı özelliklere sahiptir. Bölgeyi kuzey batıdan güney doğuya doğru uzanarak ikiye bölen Kafkas dağları yaklaşık 1200 km uzunluğunda ve 110-180 km genişliğindedir.

Kafkaslar üzerinde en yüksek zirveler Elbruz (5642m) ve Kazbek (5033m) dağlarıdır. Büyük Kafkas dağlarını her iki tarafa bağlayan en önemli iki geçit Daryal ve Derbent’tir.

Tarih boyunca büyük öne taşımış olan Daryal geçidi Kazbek dağının eteklerinden kuzeye akan Terek nehrini takip ederek kuzeye ulaşırken, Derbent geçidi daha doğuda Hazar kıyısında yer alır
.
.
.

WWW.CERKES.NET

.
.
.


KAF-FED Gençlik Komisyonu

Adı Soyadı-Temsil Ettiği Kurum

Ömer Aytek Kurmel-Kafkas Dernekleri Federasyonu

Salih Sezer-Adana Kafkas Kültür Derneği

Aydın Erken-Eskişehir Kuzey Kafkas Kültür ve Dayanışma Derneği

Hasan Çelik-Bursa Kafkas Derneği

Uğur Fidan-Düzce Kuzey Kafkas Kültür Derneği

Ahmet Bersis Karabulut-İstanbul Uzunyaylalılar Kafkas Kültür Derneği

Sinan Ethem Teber-İzmir Kafkas Derneği

İlker Çağırmaz-Kayseri Kafkas Derneği

Tolga Akkuş-Samsun Kafkas Derneği
.
.
.

WWW.CERKES.NET

.
.
.




ABHAZYA'YI TANIYAN ÜLKELER

1.Rusya
2.Nikaragua
3.Venezuela
4.Nauru
.
.
.

WWW.CERKES.NET

.
.
.



HİCRETTEN SONRA KAFKASYALILAR
Kafkas Mecmuası, Yıl 1 Sayı 2, Ocak 1955

Hicretten Sonra Kafkasyalılar Hakkında Ortadoğu'da neşredilen Çerkesce, Türkçe, Arapça eserler:

Çerkesce Eserler

BLENAV, Batuk - Çerkes Elfibe İstanbul 1919
KUBE, Csaban - Adighe Alfibe Amman 1952
KUBE, Csaban - Amman vitxide Amman 1952
KUBE, Csaban - Qhuing Beyruit 1953
KUBE, Csaban - Adighe Pcsinatl ' Beyruit 1953
KUBE, Csaban - Adighe ueredizhxer Csam 1954
KUBE, Csaban - Adighe Psetlezbjcer Csam 1954
TIME, Şeyin - Gesefedxıd İstanbul 1916
THERXET, Cavit - Çerkes Alfibe İstanbul 1911
TUĞUN, Akif - Adgebzemevlit İstanbul 1916


Türkçe Eserler

ANTÇOK, İsa - Kafkasyada Adigeler Halep 1937
BANOGLU, Niyazi Ahmet - Çerkes kızları (roman) İstanbul 1944
BERKOK, General İsmail - Tarihte Kafkasya İstanbul 1958
BERSİS, t Ziya - Kafkas dergisi (aylık) İstanbul 1953
CEVDET PAŞA - Kırım ve Kafkas tarihçesi İstanbul 1891
EMİN - Kafkas, haftalık gazete Bursa 1919
GÖZTEPE, Tarik Mümtaz - Şeyh Şamil (harpları) İstanbul 1950
GÜSAR, Dr. Vasfı - Yeni Kafkas (aylık dergi) İstanbul 1957-58
HAĞUR, Ahmet Mithat - Kafkas( Milli ronan) İstanbul 1878
AĞÜR, Ahmet Mitat - Çerkes özdenleri (roman, tiyatro) İstanbul 1885
H.T. Tevfik - Gvaze (haftalık gazete) İstanbul 1911-12
HAĞUR, Tarik Mümtaz - Març (haftalık gazete) Şam 1928
HUNÇ, Hayriye Melek - Zührei elem (roman) İstanbul 1910
KAFLI, Kadir Can - Şimali Kafkasya (tarih) İstanbul 1942
LERMONTOFF, - İsmail bey romanı (Mehmet Ketey tercümeci) İstanbul 1946
Lİ'AP, Mustafa Mahir - Çerkes soy adlan, markaları Kahire 1892
MEKER, Aziz - Kafkas konferansı İstanbul 1918
MET ÇUNATUKA, İzzet - Kafkas tarihi İstanbul 1912
MET ÇUNATUKA, İzzet - Eyrikalarım (Hâtiler) İstanbul 1915
MET ÇUNATUKA, İzzet - Evrikalarım (Kadim Yunanistan) İstanbul 1915
MET ÇUNATUKA, İzzet . Evrikalarım (Trakyada Çerkesler) İstanbul 19İ8
MET ÇUNATUKA, İzzet - Kadim Kafkasya İstanbul 1918
NEGUÇ, Yusuf Suat - Guaze (haftalık gazete) İstanbul 1911-13
PÇIHALUK, Dr. Mehmet Ali . ikazulmüverrihin (Mısır) C. I. Humus 1920
PÇİHALUK, Dr. Mehmet Ali - İkazulmüverrihin (tarih) C. 2 Humus 1920
PÇİHALUK, Dr. Mehmet Ali . İkazulmüverrihin (Dil) C. 3 Humus 1922
PUKH, Seza - Diyana haftalık dergi İstanbul 1919
ŞÖENU, Mehmet Fetgerey - Çerkes kadınları İstanbul 1913
ŞÖENU, Mehmet Fetgerey - Çerkesler (tarih) İstanbul 1922
ŞÖENU, Mehmet Fetgerey - Çerkeslerin aslı İstanbul 1922
ŞÖENU, Mehmet Fetgerey - Kafkasya ve servet manbalar teeddoti
ŞÖENU, Mehmet Fetgerey - Batı Anadoluda Çerkes tehciri. No. 1. İstanbul 1923
ŞÖENU, Mehmet Fetgerey - Batı Anadolu'da Çerkes tehciri No. 2.
ŞHAPLI, Zübeyde - Kafkas aşkı (roman) İstanbul 1944
TERİM, Şeref ve Ketey, Şhaplı Kafkas mecmuası İstanbul 1955
TOLSTOY, Leon - Hacı Murat, çeviren R. Cevat Ulunay İstanbul 1943
ZİYA PAŞA - Tarihi harabat (Çerkes hicretine ait) İstanbul


Arapça Eserler

AZZAM, Abdulvehhab - Mecalisussultan Elguri Kahire
ÇEÇUK, Ömer Rıfkı - İla ebnaikavmi eşşerakise Şam 1949
ÇEÇUK, Ömer Rıfkı - Miyarullugat (Çerkes dili hakkında) Kahire 1951
ELCEBERTİ, Şeyh Abdurrahrhan - Acaibülâsâr Kahire
ELHANBELİ, îbnulained - Şezeratulzeheb Kahire
ELMAKRıZİ, Elhutat Kahire
ELMAKRÎZİ - Tarihulmemalik Kahire
ELNUVEYRİ . Nihayetulireb Kahire
ELŞERKAVİ, Abdullah - Tuhfetulnazirin Kahire
GÜSAR, Şeyh Zahed - Elmezatulislamiyye ve Hasan kasem Kahire 1942
HABJOKA, Dr. Şevket - Tarihuladiğe Sora Nogumuka tercüme Amman 1953
HÜŞTOKA, Abdulhamid - Met İzzet Kafkas tarihi tercümesi Kahire 1933
İBİN EYAS, Muhammed • Tarih tbin Eyas Kahire
BİN EYAS, Muhammed - Bedayiilzuhur Kahire
BİN TANRİBERDİ - Elnucum elzahire fi mülük Masr Kahire
İBRAHİM, Hasan Ali - Dr. Masr fi usurulvusta Kahire
KHUT, Aslan - Elkokaz elşimaliyye (siyasi) Kahire 1951
MUCAHED, Zeki Muhammed - Elaalamuşşarkiyye Kahiri 1949
RASEM RUŞDl - Eladige kadimen ve hadisen Kahire 1946
RASEM RUŞDl - Serkeşi yetehaddes an kavmini Kahire 1947
RASEM RUŞDİ - Masr veşşerakise Kahire 1948 RASEM RUŞDÎ - Çan (roman) milli Kahire 1949 SEMGUĞ, Emin - Eşşerakise fi hurubihim
Homs 1948



KAFKAS MUHACİRLERİNİN AVRUPA'DAKİ NEŞRİYATI

BİZİM DİLEK - Türkçe - Rusça dergi Varszava 1936-37
CAUCASIAN REVIEW - İngilizce dergi Münih 1955-58
ÇAĞIRIŞ - Türkçe - Rusça Dergi Varşova 1938
GELECEK - Türkçe - Rusça Dergi » 1936
HÜRRİYET YOLU - Türkçe - Rusça Dergi Varşova 1934
İLERİ - Türkçe - Rusça Dergi Varşova 1937
KAFKASYA - Ali Kantemir Türkçe (Birleşik Kafkasya) Münih 1951-53
KAFKAS ALMANAĞI - Türkçe F. Daryal Dergi İstanbul 1936
KAF DAĞI - Türkçe F. Daryal Dergi İstanbul 1951-53
KAFKAS DAĞLARI - Türkçe - Rusça Dergi Varşova 1933
MİLLET BAYRAĞI - Türkçe - Rusça Dergi Varşova 1935
MİLLİ FİKİR - Türkçe • Rusça Dergi Varşova 1937
PROMETHEE - Fransızca Dergi Paris 1927
SAVAŞ - Türkçe - Rusça Dergi Varşova 1936
ŞİMALİ KAFKASYA - Türkçe - Rusça Dergi Varşova 1934


Tarihi Günler

1 Mart 1811
Kavalali Mehmet Ali paşanın Mısırda kaleye yemeğe davet ettiği Çerkeş beylerini imhası.

4 Mart 1936
Mısır Çerkes kardeşlik cemiyeti reisi Abdülhamit Khuştoka'nın vefatı.

6 Mart 1920
Edip Ömer Seyfettin'in ölümü.

17 Mart 1921
Birinci Dünya Harbinde Şimali Kafkas'a giden Osmanlı Ordusunda fırka kumandam bulunan Albay Süleyman İzzet Tsey'in ölümü.

24 Mart 1922
Profesör Aziz Meker'in ölümü.

4 Nisan 1922
Tarihçi General Yusuf İzzet Met Çunatuka'nın vefatı.

13 Nisan 1794
Şeyh Mansur'un ölümü.

18 Nisan 1931
Müşir Fuat Thuga ölümü.

24 Nisan 1852
Hacı Murad'ın ölümü.
.
.
.
.

WWW.CERKES.NET

.
.
.
.



KAFKASYA’NIN COĞRAFÎ KONUMU VE STRATEJİK ÖNEMİ
Dr. Ufuk Tavkul

Karadeniz ile Hazar denizi arasında Doğu-Batı paralelinde uzanan ve yüksekliği orta kısımlarında beş bin metreyi aşan sıradağlar günümüzde Kafkaslar adıyla tanınmaktadır. Ortaçağ İslam gezginlerinin seyahatnamelerinde ve çeşitli eski Türk kaynaklarında Kafkasya yada Kafkaslar adına rastlanmaz.

Kafkasya adının bir bölge adı olarak kullanılması 19. yüzyıl başlarına rastlar. Rus Çarı I. Petro döneminde Petersburg’da kurulan İmparatorluk Bilimler Akademisinin bilim adamları Kafkasya adını ilk defa kullanmışlardır. Kafkasya adına ancak 1856 yılından itibaren Türk kaynaklarında rastlanır (Kırzıoğlu 1993: xvıı).

Bugün siyasî, coğrafî, etnik yada kültürel sınırlar açısından ele alındığında, karşımıza birbirinden farklı sınırlara sahip bir kaç Kafkasya tanımı çıkmaktadır. Coğrafyacılar Kafkasya’yı Kuzey ve Güney olmak üzere ikiye bölmüşler, bölgenin tarihî, etnik, sosyolojik yapısını derinlemesine bilmeyen siyaset bilimcileri de bu bölünmeyi kabul ederek Kuzey Kafkasya-Güney Kafkasya isimlerini literatüre sokmuşlardır. Bu tarife göre Kuzey Kafkasya denildiğinde, bugün Rusya Federasyonu sınırları içinde kalan sözde özerk Adige, Karaçay-Çerkesya, Kabardey-Balkarya, Kuzey Osetya, Çeçenistan, İnguşetya ve Dağıstan Cumhuriyetleri akla gelmektedir. Yine bu tarife göre, Güney Kafkasya ise Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan Cumhuriyetleri ile Abhazya, Acara, Dağlık Karabağ, Nahçivan Özerk Cumhuriyetleri ve Güney Osetya bölgesinden oluşmaktadır.

Ancak masa başında uydurulmuş olan Kuzey Kafkasya-Güney Kafkasya isimleri o bölgenin tarihî, etnik, sosyolojik ve kültürel gerçeklerine uymamaktadır. Bilimsel açıdan gerçekte tek bir Kafkasya vardır, o da bugün pek çok çevre tarafından Kuzey Kafkasya olarak adlandırılan bölgedir. Fakat bu sınırlandırma da eksik kalmaktadır, çünkü bugün siyasî açıdan Gürcistana bağlı olan Abhazya ve Güney Osetya da etnik ve kültürel açıdan Kafkasya'nın bir parçasıdır ve tarih itibariyle de Kafkasya’ya dahildir. Güney Kafkasya tabiri ise tamamen uydurmadır. Bu bölgenin literatürdeki asıl adı “Kafkas Ötesidir”. Rusların bu bölgeye verdikleri “Zakavkaz”, İngilizlerin verdikleri “Transcaucasus”, Osmanlı ve Arapların verdikleri “Mavera-i Kafkasya” adları Güney Kafkasya değil, Kafkas Ötesi anlamındadır (Tavkul 1997: 11).

Dolayısıyla Kafkasya “Kafkas Halkları” adı verilen Adige, Abhaz-Abazin, Kabardey, Karaçay-Malkar, Oset, Çeçen-İnguş ve Dağıstan halklarının yaşadığı etnik ve kültürel coğrafyanın adıdır. Kafkas halkları yüzyıllar boyunca aynı coğrafyada benzer tarihî, etnik ve sosyo-kültürel şartlar altında birbirlerinden etkilenmişler ve birbirleriyle karışarak akraba topluluklar haline gelirken ortak bir Kafkas kültürü etrafında birleşmişlerdir. Bu bakımdan, Kafkasya halkları toplumsal yapı ve kültür açısından Kafkas Ötesi milletlerinden oldukça farklı özellikler taşımaktadırlar. Tarihî, etnik ve sosyo-kültürel sınırlar açısından ele aldığımızda bu bölgeyi Kuzey Kafkasya-Güney Kafkasya biçiminde değil, Kafkasya - Kafkas Ötesi biçiminde tanımlamak ve değerlendirmek doğru olacaktır.

Jeopolitik yönden Kafkasya’nın coğrafî konumu Avrupa, Asya ve Afrika kıtalarının arasına girmiş olan ve beş bin kilometre uzunluğunda bulunan Akdeniz-Ege denizi-Marmara ve Boğazlar-Karadeniz ve Azak denizi gibi birbirine bağlı iç denizlerin meydana getirdiği bir su koridorunun ucunda, aynı zamanda Hazar denizi vasıtasıyla da Orta Asya’ya bağlanmış bir konumdadır (Berkok 1958: 11).

Kafkasya’nın coğrafî konumu etnolojik oluşumlara ve gelişmelere, tarihin akışına çok etkili olmuştur. Tarih boyunca önemini her devirde koruyan Kafkasya jeostratejik önemini günümüzde de devam ettirmektedir.

Kafkasya halklarının sosyo-kültürel yapıları Kafkasya’yı tarih boyunca dışarıdan etkileyen çeşitli kavim ve medeniyetlerle yakından ilişkilidir. Kafkasya’ya kuzeyden gelen Kimmer ve İskit gibi proto-Türk kavimleri ile, Hun, Bulgar, Alan, Hazar, Kıpçak gibi Türk kavimleri, Karadeniz yoluyla batıdan gelen eski Yunan, Roma, Bizans, Ceneviz ticaret kolonileri, Anadolu ve Ön Asya’dan gelen çeşitli medeniyetler Kafkas halklarının kültürleri ile birleşerek günümüzdeki Kafkas etnik ve toplumsal yapısını şekillendirmişler, Kafkas Kültürünün meydana gelmesinde önemli rol oynamışlardır (Tavkul 1997a: 140).

Coğrafî faktörler Kafkasya’daki toplumsal oluşumları bir dereceye kadar etkilemiş ve sarp dağlar, derin vadiler ve geniş düzlüklerle bölünmüş geniş bir coğrafî sahada birbirlerinden farklı pek çok etnik grup ortaya çıkmıştır. Farklı diller konuşan bu etnik gruplar arasındaki ayrılık coğrafî şartların da etkisiyle gittikçe daha belirgin bir hal almış ve Kafkasya’da çeşitli dil ve lehçe grupları etrafında birleşmiş bir çok etnik grup yada halk meydana gelmiştir. Sosyal, siyasî, ekonomik sebeplere dayalı toplumsal hareketlilik Kafkasya halkları arasında etnik yönden bir karışıma yol açarken kültürlerin de birbirine karışmasına ve zamanla birbirine benzer sosyo-kültürel yapıların oluşmasına sebep olmuştur.

Neticede Karadeniz'den Hazar denizine kadar Kafkasya’daki farklı ırklar ve etnik gruplar birbirleriyle kaynaşırken, ortak hayat felsefesi, benzer adet ve gelenekler, ortak tarih ve bağımsızlık şuuru, ortak giyim-kuşam ve folklordan oluşan “Kafkas Kültürü” etrafında birleşmişlerdir (Tavkul 1997 a: 167).

Abhaz, Adige, Karaçay-Malkar, Oset, Çeçen-İnguş ve Dağıstan halklarının etnik ve toplumsal yapılarının analizini yapmadan, Kafkasya’nın sosyolojik gerçeklerini idrak etmeden, Kafkas Halklarını tanımak, aralarındaki etnik çatışmaların sebebini anlamak ve Kafkasya konusunda politikalar üretmek imkansızdır.

Rusya Federasyonunun güney kısmında yer alan Kafkasya coğrafî açıdan bir Avrupa ülkesidir. Kafkas sıradağları Kafkasya’yı Kafkas Ötesi’nden ayırırken, Avrupa sınırının da güneydoğu bölümünü oluşturmaktadır.

Karadenizden Hazar denizine doğru Kafkasya’da yer alan cumhuriyetlerin etnik ve demografik yapılarını şöyle sıralayabiliriz:

Adige Cumhuriyeti

7600 km2lik bir sahayı işgal eden Adige Cumhuriyeti’nin başkenti Maykop şehridir. Cumhuriyet nüfusunun % 70’ini Ruslar, % 23’ünü Adigeler meydana getirir. Adigelerin 1989 yılındaki nüfusları 124 bin kişidir.

Karaçay-Çerkesya Cumhuriyeti

14100 km2lik bir bölgeyi kaplayan Karaçay-Çerkesya Cumhuriyeti’nin başkenti Çerkessk şehridir. Cumhuriyet sınırları içinde Karaçaylılar, Kabardeyler, Besleneyler, Abazalar, Nogaylar, Ruslar, Osetler ve Ukrayna Kazakları yaşamaktadırlar.

Bölge nüfusunun % 40’ını Ruslar ve Kazaklar, % 35’ini Karaçaylılar, %10’unu Kabardey ve Besleneyler, % 6’sını Abazalar, % 3’ünü Nogaylar oluşturmaktadır. 1989 nüfus sayımına göre Karaçaylılar 156 bin, Kabardey ve Besleneyler 50 bin, Abazalar 33 bin kişidir.

Kabardey-Balkarya Cumhuriyeti

12470 km2 bir sahada yer alan Cumhuriyetin başkenti Nalçik şehridir. Cumhuriyet nüfusunun % 45’ini Kabardeyler, % 37’sini Ruslar, %10’unu Malkarlılar oluşturmaktadır. 1989 nüfus sayımına göre Kabardeyler 394 bin, Malkarlılar 88 bin kişidir.

Kuzey Osetya Cumhuriyeti

Alanya adını alan cumhuriyetin yüzölçümü 8000 km2’dir. Başkenti Vladikavkaz şehri olan cumhuriyetin nüfusunun % 48’si Oset, % 39’u Rus, % 13’ü Kumuk, İnguş ve Gürcülerden oluşmaktadır. Osetlerin 1989 nüfusu 600 bin kişidir.

Çeçen Cumhuriyeti

İçkerya adını alan Cumhuriyetin başkenti Grozni (Coharkala) şehridir. Yaklaşık 13 bin km2’lik yüzölçümü olan cumhuriyetin nüfus yapısı Çeçen-Rus savaşı sebebiyle tam olarak tespit edilememiştir. Çeçenlerin 1992 yılı nüfusları 1 milyon kişidir.

İnguş Cumhuriyeti

Başkenti Nasran şehri olan Cumhuriyet 6 bin km2’lik bir bölgeyi kaplamaktadır. 1989 yılı nüfus sayımına göre İnguşlar 237 bin kişidir.

Dağıstan Cumhuriyeti

Başkenti Mahaçkala olan Dağıstan’da pek çok etnik grup bir arada yaşamaktadır. 1989 yılı nüfus sayımına göre Dağıstan halklarından Avarlar 604 bin, Lezgiler 466 bin, Dargılar 365 bin, Kumuklar 282 bin, Laklar 118 bin, Tabasaranlar 98 bin, Rutullar 20 bin, Tsahurlar 20 bin, Agullar 19 bin kişidir.


Kafkasya halklarının nüfusları ile ilgili bilgilerimiz 1989 yılında Sovyet döneminde yapılan resmi nüfus sayımı sonuçlarına dayanmaktadır. Sovyetler Birliğinin dağılmasından sonra Rusya Federasyonu sınırları içinde kalan Kafkasya halklarının son nüfusları ile ilgili kesin bilgiler mevcut değildir. 1979 ve1989 yıllarına ait nüfus sayımı bilgilerinden yola çıkarak Kafkasya halklarının on yıllık süre içindeki nüfus artış oranlarını hesaplamak mümkündür. Buradan elde edilecek veriler Kafkasya halklarının 1999 yılı tahmini nüfuslarını elde etmemize yardımcı olacaktır. Aşağıdaki tablo Kafkasya halklarının 1979-1989 nüfuslarını ve on yıllık nüfus artış oranlarından yola çıkılarak hesaplanan 1999 yılı tahmini nüfuslarını vermektedir.

KAFKASYA HALKLARININ NÜFUSLARI



Bugün Rusya Federasyonunda yer alan Kafkasyalı milletlerin toplam nüfusu altı milyonu, sahip oldukları toprakların yüzölçümü 300 bin km2’yi bulmaktadır.


Kafkasya’nın Jeopolitik Ve Stratejik Önemi

Kafkasya Rusya için Avrupa ile Orta Asya arasında bir geçiş köprüsü olmasının yanı sıra, Karadeniz ve Hazar denizine kıyısının olması sebebiyle Rusya’nın Karadeniz – Boğazlar - Akdeniz yolu ile Süveyş Kanalına inebilmesine imkân sağlaması yönünden de, Rusya’nın stratejik menfaatleri açısından son derece önemli bir jeopolitik bölgedir.

Kafkasların dağlık coğrafî yapısı bölgede çok az alternatif yolun ve ulaşım ağının bulunmasına imkân sağlamaktadır. Kafkas sıradağları Kafkasya ile Kafkas Ötesini, dolayısıyla Rusya Federasyonu ile Gürcistan ve Azerbaycan’ı birbirinden ayırırken, birbiriyle ilişkili bölgeler arasında direkt ulaşıma imkân vermemektedir. Örneğin birbirine komşu olan Gürcistan’a bağlı Abhazya Cumhuriyeti ile Rusya Federasyonu’na bağlı Karaçay-Çerkesya Cumhuriyeti arasında doğrudan ulaşımı sağlayacak bir karayolu bulunmamaktadır. Kafkasya’dan Kafkas Ötesine sıradağların üzerinden aşarak geçebilen iki karayolundan biri Kuzey Osetya’dan Güney Osetya’ya ulaşımı sağlayan Daryal geçididir. Bu yol Rusya Federasyonu’ndan Gürcistan’ın başkenti Tiflis’e ulaşımı sağlamaktadır. Dağıstan’dan Azerbaycan’a ulaşımı sağlayan Derbend geçidi ile de Rusya ve Kafkasya’dan Azerbaycan’ın başkenti Bakü’ye ulaşmak mümkündür.

Bu durumda Rusya açısından Kafkasya’da deniz taşımacılığının stratejik önemi artmakta ve Karadeniz sahilindeki Abhazya ile Hazar denizi kıyısındaki Dağıstan önem kazanmaktadır.


Rusya’nın hâlihazırda Karadeniz kıyısında küçük bir çıkış noktasının bulunması sebebiyle, Kafkasya’da etnik Rus nüfusunun çoğunlukta olduğu Krasnodar, Rostov ve Stavropol bölgelerinde istikrarlı yapının korunması Rusya’nın menfaatleri açısından önem taşımaktadır. Kafkaslarda meydana gelebilecek büyük bir etnik çatışma ve savaş hâlinde Rusya’nın Karadeniz’e çıkış noktasını kaybetmesi durumunda, Karadeniz – Boğazlar – Akdeniz - Süveyş kanalı yolu ile sıcak denizlere çıkma imkânı ortadan kalkacak ve Rusya dünya pazarlarına ürün ihracında büyük zararlara ve kayıplara uğrayacaktır. Karadeniz ve Kafkasların özel jeostratejik konumu sebebiyle Rusya’nın Kafkasya’yı ve dolayısıyla Karadeniz’e çıkış noktasını elinde bulundurması ona büyük kolaylık ve imkân yaratmaktadır.

Karadeniz’den Hint okyanusuna ulaşmak, Rusya’nın kuzeybatısındaki St. Petersburg limanlarından ulaşmaktan 6 bin kilometre, Uzakdoğu’daki Nahodka limanından ise 8 bin kilometre daha yakındır. Rusya’nın Karadeniz’de, Kafkasya kıyılarında Novorossisk ve Tuapse olmak üzere iki limanı mevcuttur. Her iki limanda da petrol tesisleri yer almaktadır. Eski Sovyetler Birliği döneminin en önemli üç limanından biri olan Novorossisk limanı Tsemesskaya Körfezinde yer almaktadır ve 21-27 metre arasındaki derinliği ile Ukrayna’nın Odessa limanından ya da sığ Baltık limanlarından daha derindir. Daha da önemlisi Novorossisk Bakü’den ve Kazakistan’dan gelen petrol boru hatlarının Karadeniz’e açılma noktasında yer almaktadır (Ruban 1997).


Rusya’nın Kafkasya’daki petrol rezervlerinin % 34’ü Stavropol bölgesinde, % 33’ü Çeçenistan ve İnguş Cumhuriyeti’nde, % 27’si Krasnodar bölgesinde, % 5’i Dağıstan’da ve % 1’i Kabardey-Balkarya Cumhuriyeti’nde yer almaktadır.


Petrol ve doğalgaz rezervleri açısından Kafkasya Rusya için çok fazla önem taşımasa da, Hazar petrollerinin batıya ulaştırılmasında düşünülen muhtemel boru hatlarının üzerinde yer alması sebebiyle Kafkasya Rusya için paha biçilmez değerdedir. Bölgede aynı zamanda petrol rafinerilerinin ve petrokimya tesislerinin yer alması Rusya için stratejik ve ekonomik önem taşımaktadır.

ABZEH SÜLALE SEMBOL ARMA

ABZEH SÜLALE SEMBOL ARMA

1-2. Абид (Abide) 3-7. Анчок (Anchoque) 8. Аншук (Anshuque) 9-10. Аутлев (Aulh or Aul' or Autl) 11. Ашумуков (Ashumuque or Amshuque) 12. Багов (Bag or Bagh) 13. Баджев (Badje) 14-15. Бахуко (Bahuque) 16-19. Берсыр (Bersir) 20-22. Берзег (Berzeg) 23 Бересби (Beresbiy) 24-25 Бешуко (Beshuque) 26 Бзаб (Bzab) 27-29 Богадыр (Bogadir) 30-31 Болат (Bolat) 32-34 Брант (Brante) 35-36 Даур (Daur) 34 Даш (Dash) 35 Джанкет (Djanket) 36 Енамук (Enamuk or Enamuque) 37 Едыдж (Edidj)



42 Едыдж (Edidj) 43 Казанч (Kazanch) 44 Карахуко (Karahuque) 45 Кинтар (Kintar) 46 Кона (Kona or Quene) 47-48 Куаш (Kuash or Quash) 49 Куваев (Kuvay or Kuve) 50 Кулко (Kulque) 51 Леш (Lesh) 52-53 Мамхег (Mamheg) 54 Махош (Mahosh) 55-58 Меретук (Meretuk or Meretuque) 59 Мешниба (Meshniba) 60 Наже (Naje) 61 Намдархан (Namdarhan) 62 Натырба (Natirba) 63 Ожев (Oje) 64-65 Сидок (Sidok or Sidoque) 66 Сиюх (Siyuh) 67 Татрук (Tatruk or Tatruque) 68 Тасуа (Tasua) 69 Тлепцерух (Lhepceruh) 70-73 Туг (Tug) 74 Тхагапсо (Thagapso) 75 Хажуко (Hajuque) 76 Хазухо (Hazuho) 77-78 Хакурина (Hakurina) 79 Хапышт (Hapisht) 80-83 Хатко (Hatko or Hatque) 84 Хагемыз (Hagemiz) 85 Хырцыж (Hircij) 86 Хож (Hoj) 87 Хуаж (Huaj) 88-89 Хут (Hute) 90 Цей (Tsey) 91 Чемок (Chemok or Chemoque) 92 Чеуч (Cheuch) 93 Чксей (Chksey) 94-96 Шоген (Shogen) 97-102 - ? 103 Ешугоев (Esuguey)



Abzex abzeh abzah